Conflictvrij
Met mijn dochtertje in het stoeltje voor mij fiets ik in de spits door Rotterdam. Het is druk, we zijn met tientallen op onze rijwielen (in België zouden we een fietsersbetoging lijken), maar we hebben de ruimte: het fietspad is breed en gescheiden van de rijbaan. We stoppen samen voor rood, en wachten tot mijn dochter 'Gjoen!' roept en enthousiast naar het knipperende fietsje wijst. Enkele seconden later bereiken we collectief ongeschonden de overkant. Niemand is omver gereden, en dat is vanzelfsprekend. Wauw, denk ik. Dit is welvaart: we voelen ons veilig. We hoeven ons geen zorgen te maken.
Zomer 2021. Op een kruispunt in het centrum van Antwerpen worden twee steppende zusjes doodgereden door een afslaande vrachtwagen. Het blijkt niemands fout: zowel de vrachtwagen als de meisjes hadden groen. In een tv-item uit een woordvoerder van de Vlaamse Fietsersbond zijn verontwaardiging, en vraagt zich af hoeveel levens het nog moet kosten voor we in België eindelijk structurele maatregelen nemen om de veiligheid te verbeteren. We zien een betoging van fietsers die strijdvaardig een drukke Antwerpse straat bezet houden - ik herken de plek: ik woonde er om de hoek en ja, ook ik heb er meermaals mijn leven geriskeerd.
En dan gebeurt er iets opmerkelijks: er wordt geknipt naar een gelijkaardig archiefbeeld uit de jaren zeventig. Een man met bakkebaarden en een assertief Hollands accent doet hetzelfde: hij stelt verontwaardigd dat het Nederlandse volk voor de auto heeft gekozen, en hoe dat ten koste gaat van de veiligheid van onze kinderen. We zien dezelfde betoging als die van daarnet: een groep fietsers (met iets langer haar en wijdere broeken) bezet een kruispunt in een Nederlandse stad, en dan volgt een conclusie door een woordvoerder van de Nederlandse Fietsersbond: 'Er werd actie gevoerd en er werd geluisterd: sinds de jaren zeventig zijn conflictvrije kruispunten in Nederland de norm. De landelijke infrastructuur werd aangepast, en het aantal verkeersslachtoffers daalde significant.'
Eén maand na het ongeluk met de steppende zusjes lees ik in een Belgische krant dat het bewuste kruispunt een tijdje geleden heel even conflictvrij gemaakt werd, bij wijze van experiment. Maar omdat dat leidde tot onvoorzien lange wachttijden, werd de beslissing teruggedraaid en ging alles terug naar het oude. 'In Antwerpen ligt de nadruk op de auto: op doorstroming, bereikbaarheid en parkeergelegenheid', staat er. 'Woorden als duurzaamheid, circulatieplan of zelfs 'tram' zijn niet populair op het kabinet voor mobiliteit. Want auto's zorgen voor welvaart'.
Als het over veilige verkeersinfrastructuur gaat, gaapt er een kloof van vijftig jaar voortschrijdend inzicht en daadkracht tussen België en Nederland. Dat is onbegrijpelijk, hartverscheurend en op z'n minst zorgwekkend.
Een ingekorte versie van deze tekst verscheen in december 2022 in Blauwe Kamer, tijdschrift voor landschapsarchitectuur en stedenbouw.
