Obstakels en oplossingen
Mijn lief en ik maken vaak een ommetje in de Rotterdamse wijk Blijdorp. We kennen er elke stoeptegel, lantaarnpaal en scheefgegroeide Pinus, en geen kleine dagelijkse verandering ontsnapt aan onze aandacht.
Sinds twee maanden maken we ons ommetje met een kinderwagen, en hobbelen we met vernieuwde aandacht door het comfortabele stadse landschap dat we zo goed kennen. En zo vormt de stoepbrede knoestige plataan waar we eerder altijd nietsvermoedend voorbij liepen voor het eerst een obstakel, dat ons met ons kleine mensje de rijbaan op dwingt.
Het doet me denken aan een project van de Brusselse kunstenaar David Helbich. Belgian Solutions is de verzamelnaam voor een reeks foto's van treffende, typische situaties in de getergde Belgische publieke ruimte: een electriciteitskast pal in het midden van een fietspad, een openbaar toilethokje bovenop een standbeeld, een parkeerplaats zonder toegangsweg. Ik ken de foto's al lang, en vroeger vond ik ze niet meer dan een geestige en ietwat treurige verzameling herkenbaarheid.
Tot met de liefde ook Nederland onder mijn huid kroop: een land met een publieke ruimte die zo doordacht en opgeruimd is vormgegeven dat je onderweg van a naar b geen moment hoeft bezig te zijn met je omgeving. Je gaat op in het decor, en alles is er zo op ingericht dat je je snel en smooth kunt voortbewegen - via de kortste route, zonder obstakels of afleiding. En hoewel ik me het comfort probleemloos laat welgevallen en het nog steeds als een genot ervaar om me door Nederland te bewegen, vind ik zoveel gemak en handigheid bij momenten ook nog steeds een beetje creepy - en kan me dan een lichte melancholie overvallen die de foto's van Helbich een extra dimensie geven.
© David Helbich
Want waar Belgian Solutions op het eerste gezicht niet meer is dan een paar lachwekkende taferelen van halfgare fouten in ontwerp of beheer, kun je er ook anders naar kijken. Stuk voor stuk maken de situaties de gebruiker namelijk bewust van zijn omgeving, en dagen zo uit tot reflectie over de ruimte die we met elkaar delen. Het zijn onbedoelde surrealistische kunstwerkjes waardoor je even (letterlijk) stilstaat - een electriciteitskast in het midden van een fietspad kun je namelijk niet ongezien passeren.
© David Helbich
Net als een stoepbrede knoestige plataan, als je een kinderwagen bij je hebt. Terwijl ik een foto maak voor mijn Dutch Solutions bedenk ik me dat deze dikke boom het in Antwerpen waarschijnlijk niet zou halen - wegens te groot, te dik en teveel onderhoud. Hij zou gekapt worden, de stronk zou uit de grond worden gefreesd en de lege boomspiegel zou geplaveid worden met een stoeptegel die waarschijnlijk net iets afwijkt van de oorspronkelijke - een onbedoelde herinnering aan de boom die er ooit stond. En misschien zou iemand er een foto van maken voor een kunstproject, tijdens een ommetje met een kinderwagen die voor niks hoeft uit te wijken.
Een ingekorte versie van deze tekst verscheen in maart 2021 in Blauwe Kamer, tijdschrift voor landschapsarchitectuur en stedenbouw.
