(Natuur)knooppunt Machelen
Het was ergens in de jaren negentig. Ik zat op de achterbank in de auto van mijn ouders toen de Vlaamse overheid een nieuwe bordencampagne lanceerde langs de snelwegen. De borden waren groot, groen en hadden een opvallende opening in de vorm van een verrekijker. Kijk! Hier werken wij aan een ecologische berm, stond er. Ik herinner me dat ik nieuwsgierig was naar wat er aan werken te zien viel, maar ik was te klein en we maakten te veel snelheid om een blik doorheen de verrekijker te kunnen werpen.
Bijna dertig jaar later staan de borden er nog steeds, en intussen snap ik waarom ik nooit iemand aan het werk zag in de berm. Eigenlijk staat er immers: 'Kijk! Hier gaan we zelf wat minder hard werken, en laten vanaf nu het gras lekker groeien.' Voortschrijdend inzicht na decennia van al te fanatiek maaibeheer.
Voor wie goed kijkt zijn er nog meer uitwassen van al te ijverig mensenwerk te vinden langs de Vlaamse snelwegen. Bijvoorbeeld bij Knooppunt Machelen: een complexe verkeerswisselaar tussen Brussel city en de luchthaven van Zaventem, waarvan slechts de helft van de op- en afritten in gebruik is. En dat is niet omdat de bruggen in vervlogen tijden hun diensten hebben bewezen, wel integendeel: er heeft sinds de bouw in de jaren zeventig nog nooit een auto overheen gereden.
Bewoners van de omliggende woonwijken gebruiken de spooksnelwegen in hun achtertuin sinds jaar en dag om hun hond uit te laten of een partijtje te badmintonnen - maar er zou zoveel meer kunnen. De grijze stroken niemandsland spreken ongelofelijk tot de verbeelding. Zo zouden de lege rijstroken in een landschap van beton perfecte ecologische verbindingsroutes kunnen vormen, in combinatie met een aangename groene verblijfsruimte. Hoe te beginnen? Hier en daar een sleuf in het asfalt, en het gras lekker laten groeien. O ja, en eventueel een bord met een opening in de vorm van een verrekijker: Kijk! Dit was ooit een overbodige snelweg.
Deze tekst verscheen in mei 2021 in Blauwe Kamer, tijdschrift voor landschapsarchitectuur en stedenbouw.
